Ruim een jaar geleden – op 11 november 2017 – ontmoetten leden van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en de Nederlands Gereformeerde Kerken elkaar in Kampen. Vertegenwoordigers van beide kerken vonden elkaar in het verlangen om te komen tot één kerkgemeenschap en vierden de ontvangen eenheid bij de tafel van de Heer.
Diezelfde dag kreeg de Regiegroep hereniging NGK-GKv van de kerken de opdracht om het herenigingsproces te begeleiden en te stimuleren. De regiegroep vierde deze maand dus zijn eerste verjaardag. Reden genoeg voor een kijkje in de keuken.
De Regiegroep werkt in hoofdzaak langs vier sporen: 1) Herstel en verzoening. 2) Missie en kerkorde. 3) Organisatie en Ondersteuning. 4) Draagvlak en communicatie.
Herstel en verzoening
Op een vroeg moment heeft de Regiegroep ingezet op herstel en verzoening, aldus voorzitter Ad de Boer. ‘We realiseren ons dat er kerkleden zijn die niet ongeremd blij of misschien wel helemaal niet blij kunnen zijn met de hereniging, omdat ze nog pijn voelen over het verleden. Over wat ze persoonlijk of in de familiekring hebben meegemaakt in de breuk van de jaren zestig of over negatieve kerkelijke ervaringen van korter geleden. En zelfs als die pijn niet wordt gevoeld, is er reden om terug te kijken naar wat niet goed is gegaan. Juist daar waar mensen weten van zonde en falen en van genade moeten leven, moet het vanzelfsprekend zijn om het verleden onder ogen te zien. Daarom hebben we via de Handreiking herstel en verzoening de kerken aangesproken op hun verantwoordelijkheid en gemeenten gestimuleerd om te doen wat ze kunnen: mensen kans geven hun verhaal te vertellen, daarnaar luisteren, schuld erkennen, vergeving vragen, stappen zetten naar verzoening, zodat wonden kunnen helen. In een heel aantal gemeenten is dat gedaan. Dat heeft verdrietige én mooie momenten opgeleverd. Elders zijn eerste stappen gezet. Leden van de werkgroep die daarvoor beschikbaar is, zijn er druk mee geweest. Het is ook geen proces dat klaar is. Op meer dan een handvol plekken wordt daar op dit moment nog aan gewerkt en ik schat in, dat echt nog niet alles in beeld is. Verzoening is nooit een gepasseerd station, maar de corebusiness van de kerk’.
“Iedere maand reis ik weer af naar Amersfoort voor een paar uur vergaderen; dat is, bidden, luisteren, geluiden opvangen, wegen, samenvatten, richting zoeken en af en toe een besluit nemen. Ik kom altijd tegelijk gesterkt en bekaf weer terug naar huis.” Maaike Harmsen
Missie en Kerkorde
Het tweede hoofdonderwerp waar de regiegroep mee bezig is, betreft de vraag: wat voor kerk willen we zijn en hoe willen we in de herenigde kerk met elkaar omgaan? Ad de Boer: ‘Een aantal wijze mensen op kerkrechtelijk gebied uit beide kerken vormt de WTK: de Werkgroep Toekomstige Kerkorde, die de regiegroep adviseert. Zij zijn hard bezig om een nieuwe kerkorde te maken waarin de grondlijnen van de huidige kerkordes van beide kerken worden doorgetrokken en geactualiseerd. Dat lijkt taai, juridisch werk en natuurlijk moet je daar wel van houden, maar het werk heeft diepe geestelijke wortels: ten diepste gaat het in de kerkorde om afspraken die de kerken maken om de vrede te dienen, om kerkleden recht te verschaffen en om elkaar als kerken te helpen om in het spoor van Jezus Christus te blijven’.
Eerste versie nieuwe Kerkorde gereed begin 2019
Naar verwachting staat begin 2019 een eerste globale versie van de nieuwe kerkorde in de steigers en gaat de WTK daarover met anderen sparren: eerst in de kring van kerkrechtkenners, ook van buiten GKv en NGK ‘want de herenigde kerk wil geen kerk op een eiland zijn’. Daarnaast en daarna wordt gekeken naar mogelijkheden om het gesprek over de hoofdlijnen van de kerkorde binnen GKv en NGK breder te voeren. ‘Natuurlijk moet er eerst binnenskamers kerkordelijk spitwerk worden verricht. En het is nog zoeken naar de goede vorm en het goede moment om commentaar op de concept kerkorde in de kerken op te halen en daar onze winst mee te doen. Het is echt ‘werk in uitvoering’. Maar uitgangspunt is, dat de regiegroep en de WTK niet in een isolement willen werken, maar de kerken willen betrekken bij ons werk’.
Samen de contouren schetsen van de herenigde kerk
De regiegroep beseft dat met een kerkorde niet echt de harten van de kerkleden gewonnen worden. ‘Hoe belangrijk ook, dat blijft toch iets voor de geïnteresseerden. Daarnaast zijn we daarom bezig met het schetsen van de contouren van de herenigde kerk op zo’n manier dat kerkleden van alle leeftijden dat kunnen pakken en aan het gesprek daarover kunnen meedoen. In dat stuk moet te proeven zijn wie we als kerken willen zijn en waar we naar verlangen, als het om de herenigde kerk gaat: wat zijn onze gereformeerde roots, waar staan we vandaag en naar welke toekomst zijn we als kerk van Jezus Christus onderweg? We hopen daarmee ook kerkleden voor wie het kerkverband heel ver weg is en voor wie de hereniging van twee kerkverbanden nauwelijks leeft, te kunnen aanspreken’. Ook van dit stuk geldt dat de Regiegroep dat niet vanuit een ivoren toren wil schrijven, maar gebruik wil maken van de wijsheid en de visie van kerkleden. ‘Daarom hebben we in de afgelopen weken gesprekken gevoerd met een kleine veertig predikanten en andere kerkleden, waar naar hartenlust is getekend, gedroomd en gediscussieerd over de herenigde kerk. Daarmee doen we onze winst. We hopen dat de tekst begin 2019 klaar is en dat we die mee kunnen nemen, als we in de eerste helft van het nieuwe jaar als regiegroep het land in gaan om actief het gesprek met kerkleden te zoeken’.
De regiegroep wil niet de idee laten postvatten dat de herenigde kerk een ‘product van de tekentafel’ is. ‘God bouwt zijn kerk, Jezus vergadert zijn gemeente, al vele eeuwen. Wij sluiten aan in de lange stoet van “heiligen en twijfelaars”, zoals Kees Kraaijenoord zingt in zijn op Hebr. 11 geïnspireerde lied Houd vol. God heeft het fundament gelegd: Jezus Christus, maar in één adem voegt Paulus in 1 Cor. 3 daaraan toe dat wij vervolgens op dat fundament moeten bouwen en dat het er op aan komt hoe we dat doen’.
Organisatie en ondersteuning
Het derde spoor dat we volgen is dat van organisatie en ondersteuning. De GKv kent deputaatschappen, de NGK kent commissies en kerkelijke instellingen voor allerlei werkvelden: voor de dingen die lokale kerken niet in hun eentje kunnen – zoals de predikantsopleiding, dovenpastoraat, het meldpunt seksueel misbruik, contact met de overheid en met andere kerken – en voor de ondersteuning van plaatselijke gemeenten: toerusting, jeugdwerk, missionair/diaconale ondersteuning, hulp bij problemen in de gemeenten etc. ‘We hebben als regiegroep per werkveld deze deputaatschappen en commissies gestimuleerd elkaar op te zoeken om te bekijken wat ze samen kunnen doen. Daar komen enthousiaste reacties op: hé, we doen eigenlijk hetzelfde, waarom zouden we dubbel werk verrichten? Of: hé, jullie doen dat een slag anders of heel anders dan wij; daar kunnen we wat van leren. Een aantal van deze ‘koppels’ is al bezig om een gemeenschappelijke visie op hun werkveld te ontwikkelen. Sommige komen met een gemeenschappelijk rapport naar GS en LV. Anderen zijn daar nog niet aan toe, maar zien al wel hoe samenwerking tot versterking kan leiden. In 2019 horen we daar vast meer van’.
Voorbereiding synode en landelijke vergadering 2020
Onder dit kopje valt ook de voorbereiding van de GKv-synode en de Landelijke Vergadering van de NGK in 2020: een belangrijk tussenstation op weg naar hereniging. ‘Beide kerken kennen daarvoor eigen voorbereidingsclubs, maar die hebben de regiegroep gevraagd hen daarin te ondersteunen. Daar is best reden voor, want een flink deel van de stukken voor deze kerkelijke vergaderingen zal direct of indirect samenhangen met het herenigingsproces. Dan is de vraag: Hoe ga je al die rapporten en voorstellen behandelen? Ieder apart, alles samen of ga je voor een mix? Daar moeten we nu al over nadenken. Ingewikkeld – hoe doe je dat logistiek allemaal? – maar ook uitdagend’.
“‘Vrijdag weer Regiegroep’. Ik heb er altijd zin in. Dit team, deze kring. Samen in gebed. Bewust van hoe beperkt we zijn. Acht mensen in een zaaltje – zouden wij de regie hebben? Maar ook bewust van de grote dingen die we mogen mee-maken. Signalen uit kerken: het leeft, het beweegt, er is verlangen. Dat motiveert om aan te pakken!”
Rob Vreugdenhil
Communicatie en draagvlak
Ten slotte de vierde lijn: communiceren met de kerken. ‘De beweging van GKv en NGK naar elkaar is opgekomen uit de plaatselijke kerken. Het is zaak om hen blijvend bij het herenigingsproces te betrekken’, zegt Ad de Boer. ‘We proberen zo open en zo breed mogelijk te communiceren over wat we doen en over alles wat met de hereniging – plaatselijk en landelijk – te maken heeft. De maandelijkse nieuwsbrief heeft 1800 abonnees en de highlights eruit staan in veel kerkbladen’. Maar communicatie is voor de regiegroep geen eenrichtingsverkeer. ‘De WTK heeft vroeg in het kerkordelijke proces met een gevarieerd samengestelde groep predikanten en andere kerkleden uit de NGK een gesprek gehad, waarin hoop en verwachting, zorg en twijfel zijn gedeeld. We hebben als regiegroep recent met drie groepen predikanten en kerkleden uit de breedte van beide kerken gebrainstormd over de contouren van de nieuwe kerk. We merken elke keer dat wij daardoor een beter beeld krijgen van wat er leeft en dat de mensen die we ontmoeten zich sterker betrokken voelen. Als gemeenten uit NGK en GKv hun zorgen met ons willen delen gaan we naar hen toe en in 2019 hopen we wat meer systematisch het land in te gaan’.
De leden van de regiegroep zitten maandelijks een dag bij elkaar. ‘Met het voorbereiden daarvan en het uitwerken van wat we besluiten is het een pittige klus, zeker voor de anderen die, anders dan ik, dat naast hun gewone werk en nog andere kerkelijke klussen moeten doen. Maar het is mooi werk: pionieren in onbekend terrein en vooral: betrokken zijn bij het werk dat God doet in het helen van wat gescheurd is’.
“Als jongste lid van de Regiegroep verwachtte ik dat het moeilijk zou zijn om echt een eigen relevante, inhoudelijke en constructieve inbreng te hebben met impact op het werk van de Regiegroep. In het eerste jaar van ons werk bleek dit erg mee te vallen: er wordt binnen de Regiegroep erg goed naar elkaar geluisterd, en gestreefd naar gezamenlijkheid in de besluitvorming. Hopelijk zullen deze verdraagzaamheid en harmonie inspirerend zijn voor de kerken nu en na de hereniging!” Pieter Dirk Dekker
Fijn dat jullie zo gemotiveerd zijn voor deze “klus”. Dat is toch ook een stukje dagelijkse genade!
Veel liefde toegewenst voor de kerk en haar Heer!
Over de nieuwe kerkorde: ik hoop, dat het woord synode daar niet in voorkomt. ‘Synode’ heeft voor mij de klank van dictatuur en willekeur. Om maar éen punt te noemen: ‘De synode’ besloot in de jaren 60 van de vorige eeuw, dat de kerken in Noord-Holland er collectief niet meer bij hoorden. Ze werden en bloc buiten het kerkverband gezet. Pure machtswellust en willekeur. Sindsdien ben ik allergisch voor dat woord. Bovendien is synode een antiek kerkjargonwoord.
De positieve aanduiding: landelijke vergadering.
Goede geluiden! ik hoop dat in de nieuwe kerkorde er ook veel ruimte zal worden gemaakt voor nieuwe, missionaire initiatieven!