PKN-ers geven advies over kerkhereniging

‘Dat je één kerk wordt, moet maar niet een werkelijkheid op papier zijn, maar dat moet je vooral ook oefenen en beleven’. Dat was een van de adviezen die de Regiegroep hereniging NGK-GKv meekreeg van PKN-ers ds. Bas Plaisier en ds. Barend Wallet. Zij waren allebei nauw betrokken bij het Samen op Weg proces dat na een reeks van jaren leidde tot de vereniging van drie kerkverbanden in de Protestantse Kerk in Nederland in 2004.

Reden voor regiegroepleden Ad de Boer en Kornelis Harmannij om  in het Landelijk Dienstencentrum van de PKN met hen in gesprek te gaan.

‘Er is geen handboek kerkelijke hereniging dat we kunnen raadplegen, maar deze ervaringsdeskundigen kunnen we wel bevragen,’ legt De Boer de reden van hun bezoek uit. Het gesprek leverde veel adviezen en aandachtspunten op. ‘Voorkom een langdurig, slepend kerkordelijk proces, maar voer met elkaar in de breedte van de kerk het geestelijke gesprek over hoe je straks kerk wilt zijn,’ was een van de hartenkreten van Plaisier en Wallet.

Welke lessen kunnen we nog meer leren uit het Samen op Weg proces? Wat beide Regiegroepleden aan het gesprek overhielden waren de volgende adviezen:

• Landelijk heeft plaatselijk nodig en omgekeerd
  Laat kerkelijke eenheid van onderop groeien. Faciliteer als kerkverband het proces van plaatselijke samenwerking en eenwording. Rond dat af met stappen naar landelijke eenwording.
• Voorkom een langdurig kerkordelijk proces
  Voorkom dat mensen van de hereniging meekrijgen dat het vooral gaat over regels en bepalingen. Laat het ook gaan over de geestelijke principes achter wat je wilt afspreken en regelen.
• Voer met elkaar in de breedte van de kerk het geestelijke gesprek over hoe je straks kerk van Jezus Christus wilt zijn
  Maak dus niet alleen een kerkorde, maar maak als regiegroep ook iets waaraan de mensen kunnen zien: hier staan we gezamenlijk voor, zo willen we nu en in de toekomst kerk van Jezus Christus zijn. En ga daarover in de kerk met elkaar in gesprek.
• Verdraag elkaar
  Neem tijd om met elkaar te praten over de verschillen in vormgeving van de kerkelijke organisatie (strakker of losser) en ontdek van beide kanten: hé, zoals jullie dat doen, is zo gek nog niet.
• Wees tot het uiterste bereid om je eigen mooie ideeën los te laten en compromissen te sluiten
  Geen compromissen over de Waarheid, maar soms wel over wat jij denkt dat de waarheid is. Ga mijlen mee, maar blijf wel het doel waar je uit wilt komen voor ogen houden. Blijf ook niet zo lang zoeken naar compromissen dat je uiteindelijk nergens meer komt.
• Neem gevoelens van verlies en vervreemding serieus
  Elke kerk heeft zijn eigen stijl, omgangsvormen, geschiedenis, kerkgevoel en nestgeur. Negeer de gevoelens die daarin meekomen niet. Als het herenigingsproces op dit soort punten pijn, vervreemding of verlies meebrengt, zorg dan dat die gevoelens op tafel komen. Benoem ze, geef ze erkenning. Schoffel ze vooral niet onder, want dan gaat het ondergronds woekeren. In de ontmoeting en het gesprek daarover zul je vervolgens merken dat die dingen worden gerelativeerd, dat ze kleiner worden.
• Zoek samen naar nieuwe wegen
  Zoek samen, ook in de kerkorde, naar nieuwe wegen die de tradities van de afzonderlijke kerken overstijgen. Zoek ook wijsheid bij andere kerken.
• Kies voor een helder profiel én geef ruimte
  Durf in een tijd van de-institutionalisering het belang van het instituut en het kerkverband te benadrukken en geef tegelijkertijd ruimte voor lossere vormen. Kies voor een helder profiel, maar wees niet dirigistisch en geef ruimte en vrijheid aan de plaatselijke gemeenten.
• Investeer op landelijk niveau in gezamenlijke vergaderingen van Generale Synode en Landelijke Vergadering
  Juist in gezamenlijke gesprekken, vooral over wat we geloven en belijden, leer je elkaar op hartsniveau kennen, worden stereotype beelden afgebroken en leer je gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor de kerk te nemen. Dat je één kerk wordt, moet maar niet een werkelijkheid op papier zijn, dat moet je vooral ook oefenen en beleven.

De Boer en Harmannij zijn blij met het openhartige gesprek en de waardevolle adviezen. ‘We hadden er twee uur voor uit getrokken, maar dat was eigenlijk te weinig’, zegt Harmannij. ‘Het was ook bijzonder dat we samen konden bidden voor de eenheid van de kerk.’ ‘We zijn de beide broeders dankbaar voor wat ze ons hebben meegegeven’, vult De Boer aan. ‘We nemen hun ervaringen en adviezen serieus en kijken wat we er uit kunnen overnemen.

De regiegroep is benieuwd naar wat u vindt van de adviezen. Laat het weten via: regiegroep@ngk.gkv.nl.

Bas Plaisier was vanaf 1997 scriba van de Nederlandse Hervormde Kerk en vanaf 1999 ook van Samen op Weg. Na de vereniging in 2004 was hij tot 2008 scriba van de Protestantse Kerk. Barend Wallet was onder meer secretaris van de Raad van Deputaten Samen op Weg en voorzitter van de werkgroep kerkorde Samen op Weg. Ad de Boer en Kornelis Harmannij zijn voorzitter resp. secretaris van de Regiegroep hereniging NGK-GKv.